Dod yn Gen - dyddiadur afreolaidd - rhan 4
Rhan o Becoming Lichen - prosiect ymchwil gan Simon Whitehead
24-27 Hydref 2024Lleolydd 32; Gweithdy Dod yn Cen.
Mae locator yn bractis gweithdy cymunedol preswyl. Wedi ymgolli yng nghoedwigoedd Coetir Tycanol ac ecosystemau tirwedd arwyddocaol eraill dros y 32 mlynedd diwethaf, trwy ymarfer creadigol rydym yn meithrin mandylledd synhwyraidd i ddylanwad bywydau ‘mwy na dynol’. Mewn symudiad rydym yn sensiteiddio i'w heffaith hael ac yn eu gwneud yn gyfarwydd i ni.
Mae gan Coetir Tycanol un o'r ecosystemau cen mwyaf amrywiol yng Nghymru a'r DU. Mae'n lle perffaith i fod/dod gyda'r llu o organebau cen sy'n tyfu ar arwynebau coed a chreigiau.
Yn y gweithdy hwn fe ofynnon ni, Sut gallwn ni ddysgu am gydweithio corfforol/rhynrywogaethol a chymuned greadigol gan y bodau dirgel a hynafol hyn? Roedd symud fel cen yn gyfuniad o’n gwahaniaethau, i fod gyda’n gilydd mewn ffyrdd na allem petaem ar ein pen ein hunain, i wneud rhywbeth cymhleth, anarferol, araf a chynhaliol efallai?
Cyrhaeddodd 12 o ddawnswyr / symudwyr a gwneuthurwyr o bob rhan o'r DU, Cymru, Iwerddon a Gwlad Groeg. Treulion ni 4 diwrnod a noson gyda’n gilydd yng Nghanolfan Pentre Ifan, canolfan breswyl ar gyrion y coed. Symudon ni, sylwi, ysgrifennu, gwneud darluniau a bwyd, bwyta, cysgu a cherdded ar wahanol adegau o'r dydd a'r nos. Treuliasom amser dwfn gyda'r organebau hyn a'n gilydd, daeth bywyd cennau i'n ffyrdd a'n harafu.
Gan ddechrau gyda cherdded i gwyll a thywyllwch y noson gyntaf, a gorffen ar y bore olaf gyda thaith gerdded i weld codiad yr haul uwchben Carnedd Meibion Owen, roedd dod yn gen yn agor gwahanol arlliwiau amgylchynol o fod gyda'n gilydd. Fe'n hatgoffwyd er mai rhywbeth cen yw symbiosis; gan ymgorffori cymunedau amrywiol o wahaniaeth, mae hefyd yn gynnig ecolegol ac efallai, fel y biolegydd moleciwlaidd Scott. Mae F.Gilbert (2012) yn cynnig yn ei ymchwil ar symbiosis, ‘We are all lichens’?
